W przypadku ogłoszenia upadłości osoby fizycznej, z dniem ogłoszenia upadłości, upadły traci prawo zarządu swoim majątkiem na rzecz syndyka masy upadłości, ale tylko w tej części, w jakiej majątek ten wchodzi w skład masy upadłości. W skład masy upadłości wchodzi m. in. wynagrodzenie za pracę upadłego w części podlegającej egzekucji.
Zgodnie z poglądem prezentowanym przez organy podatkowe, pozbawienie upadłego prawa dysponowania znaczną częścią swojego majątku nie powoduje jednak utraty przez upadłego bycia podmiotem praw i obowiązków nie tylko w zakresie prawa cywilnego, ale także w zakresie prawa podatkowego. Tym samym, upadły jako osoba fizyczna nie traci statusu podatnika i podlega obowiązkom wynikającym z przepisów prawa podatkowego.
Wobec powyższego, syndyk pełni jedynie funkcje kontrolne w stosunku do konieczności wykonania przez upadłego obowiązkowego rozliczenia z osiągniętych przez upadłego dochodów za dany rok podatkowy.
Dodatkowo, wyjaśnienia wymaga sposób rozliczenia małżonków w sytuacji ogłoszenia upadłości jednego z nich. W momencie otwarcia postępowania upadłościowego jednego z współmałżonków, zgodnie z art. 51 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz. U. z 2019 r. poz. 2086), z mocy prawa powstaje pomiędzy nimi ustrój rozdzielności majątkowej małżeńskiej, co wyklucza możliwość złożenia wspólnie zeznania podatkowego.
Problematyczna z punktu widzenia rozliczenia podatkowego może wydawać się również kwestia powstałej nadpłaty podatku z tytułu ulgi związanej z wychowaniem małoletnich dzieci będącej niezbywalnym prawem podatnika.
Zgodnie bowiem z art. 831 § 1 pkt 3 Kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1460 z zm.) prawa niezbywalne nie podlegają egzekucji tj. w przypadku ogłoszenia upadłości nie stanowią składników masy upadłości. Jednak jak podkreśla Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 listopada 2005 r. sygn. Akt I CK 167/05 prawa niemogące być przeniesione na inną osobę, tzw. prawa niezbywalne nie podlegają egzekucji, chyba że na podstawie takiego prawa dany podmiot otrzymał świadczenie majątkowe. W takim przypadku, dokonanie egzekucji z przedmiotu takiego świadczenia jest dopuszczalne nawet w sytuacji, gdy ubiegający się otrzymał jedynie decyzję o przyznaniu ww. świadczenia, a go jeszcze nie otrzymał.
Przysługująca zatem upadłemu jako osobie fizycznej ulga z tytułu wychowania małoletnich dzieci jest prawem niezbywalnym, natomiast świadczenie majątkowe w postaci pieniędzy jakie otrzymuje upadły z tytułu przedmiotowego świadczenia, podlegają w całości egzekucji, w skutek czego z chwilą ogłoszenia upadłości wchodzą w skład masy upadłości.
Podsumowując, ogłoszenie upadłości osoby fizycznej i ustanowienie syndyka masy upadłości sprawującego zarząd majątkiem upadłego nie ma wpływu na obowiązek zgłoszenia przez upadłego rocznego rozliczenie PIT. Ogłoszenie upadłości dłużnika pociąga za sobą skutki związane z obostrzeniami w zakresie rozliczenia tego podatku, przekazania nadpłaty podatku jak również wywiązania się ze złożenia potwierdzenia rozliczenia syndykowi